محمد مهاجری: از گاوزبان ۱۴۰۰ نباید فراتر از انتظاراتمان باشیم

محمد مهاجری; برجام 2015 بسیار محبوب بود. حسن روحانی توانست میلیون‌ها ایرانی، حتی مخالفان خود را جمع کند و در انتخابات ۱۳۹۶، علی‌رغم همه تلاش‌های گروه رادیکال، با قدرت، ریاست جمهوری را حفظ کرد. برجام علیرغم پاشیدن همه #اصول توانست زنجیره تحریم ها را برای مدتی از اقتصاد ایران بشکند.

هیولای ناامیدی را لحظه ای در لیوان ببندید و لبخند را بر لبان افراد مختلف بنشانید. به استثنای کسانی که بغض گلویشان را به راحتی می بست، هوای تازه برای خلق خدا فراهم شد. آحاد جامعه – به استثنای #فیلسوفان – هرگز احساس نکرده اند که استقلال و اعتبار و آبروی ایران را فروخته اید. باور عمومی بر این بود که این گامی برای صلح در کشور است.

پس از توافق برجام رقابت خارجی برای سرمایه گذاری در ایران آغاز شد. آمریکایی ها، اروپایی ها و شرقی ها (ژاپن) در صف ایستاده اند. سرمایه گذاری خارجی امنیت ایجاد می کند. این یک واقعیت عینی است. اگر دوران اوباما را رها نمی کردیم، میلیاردها دلار سرمایه خارجی به اقتصاد ایران سرازیر می شد و به قدرت رسیدن ترامپ آسیب چندانی به بورژوازی وارد نمی کرد.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری چندملیتی بخش خصوصی تحت فشار قوی‌تر و عمیق‌تر از آنچه ترامپ می‌خواست قرار داشتند و به طور کامل توسعه پیدا نکردند. ناامیدی ما از سرمایه گذاری خارجی مدت ها قبل از رئیس جمهور شدن ترامپ بود و در واقع این ما بودیم که قبل از او به بورژوازی لگد زدیم…

البته تحریم های اعمال شده علیه آن به شکلی غیرانسانی انجام شد و این باعث ناراحتی زیادی برای ایران شد. اکنون اما دولت ریاست جمهوری بحث برجام 1400 را به صورت اصولی پیگیری خواهد کرد. این دولت خوب نیست و عراق هم خوب نیست، اما می خواهد از گذشته استفاده کند و چیزی به آن بیافزاید.

این رویکرد باید به فال نیک گرفته شود و از تیم مذاکره کننده حمایت کامل شود. با این حال، یکی از خدماتی که تیم جدید می تواند و باید انجام دهد، برآورده کردن انتظارات است. یعنی روحانیت و دوران شکننده، توقع مردم را بالا نبرد و دولت رئیس جمهور را در مقابل هجمه مطالبات مقاومت نکرد.

اینکه چرا صادرات نفت ایران حتی در صورت لغو تحریم ها در برجام 1400 به سطح قبلی نمی رسد، مشخص است. تقاضای ایران برای نفت 6-5 سال پیش بالا بود، اما پس از شکست برجام، شرکت های نفتی منطقه به ویژه عربستان، خلأ بازار را پر کردند و اکنون به اندازه چند سال پیش مصرف کننده وجود ندارد. فروش نفت به یک خریدار (طمع دلالی و سودجویی) با قیمت کمتر.

علاوه بر این، غیرممکن و غیرممکن است که غربی ها به اندازه چند سال پیش مشتاق سرمایه گذاری در ایران باشند. آنها برخی از کشورهای منطقه را ترجیح می دهند و پول خود را در آنجا خرج می کنند. چین باقی می ماند که حالا باید آن را غارت تلقی کرد. یکی دیگر از مزایای برجام 1400 لغو ممنوعیت صادرات است که می تواند ایران را در موقعیتی قرار دهد که بتواند محصولات خود را با مطلوب ترین قیمت در بازار عرضه و تقاضا به فروش برساند.

اگر ماجرای FATF حل شود – همانطور که به نظر می رسد – این سود می تواند اقتصاد را کمی شادتر کند. بازگرداندن پول بلوکه شده یکی دیگر از مزایایی است که می تواند خبر خوبی باشد. البته اینها مزایای کمی نیست و اگر اقتصاد را به درستی مدیریت کنیم، می توان به سود بیشتر خوشبین بود. اما در حال حاضر، حداقل در کوتاه مدت، نباید انتظارات را افزایش داد. در میان مدت باید انتظار داشت که دولت سیزدهم در حوزه های اقتصادی و روابط بین الملل عملکرد قوی داشته باشد. و انسان امیدوار است زنده باشد.